Symposium Trauma TopZorg in ETZ

Hoe bouwen we bruggen in de traumazorg?

Communicatie en samenwerking bepalend binnen traumaketen

Dat kan de conclusie zijn van het Trauma TopZorg Symposium ‘Bruggen bouwen. Buitengewone traumazorg’, dat zich donderdag 2 november afspeelde in de aula van het Elisabeth-TweeSteden Ziekenhuis (ETZ) in Tilburg. Ruim 100 professionals uit alle windstreken onder wie huisartsen, medisch specialisten, verpleegkundigen, paramedici en artsen in opleiding, luisterden en discussieerden over communicatie met de patiënt en samenwerking in de traumaketen.

Traumaketen in beeld

De middag begon na de opening door dagvoorzitter Jolanda de Vries met een verhaal over de vaak complexe communicatie binnen de traumaketen door Harm van de Pas, SpoedEisende Hulp-arts, medisch manager ambulancezorg en medisch manager zorgeenheid SEH van het ETZ. Hij liet alle stappen zien in het proces van een 112-melding tot de overdracht naar het traumateam in het ziekenhuis; een proces waar al veel aanpassingen zijn aangebracht, maar waar zeker nog ruimte voor verbetering overblijft.

Impact en kwaliteit

Dat het bieden van hoogstaande traumazorg een grote impact heeft op een ziekenhuis, zijn patiënten en medewerkers, bewijst het verhaal van traumachirurg Koen Lansink des te meer. Hij trapt af met een citaat van Hippocrates “Extreme remedies are very appropriate for extreme diseases”. Het ETZ is sinds 2014 een level 1 traumacentrum, omdat er de juiste ‘expertise, spullen en knullen’ aanwezig zijn, 24 uur per dag, 7 dagen per week, 365 dagen per jaar. Om te laten zien wat voor impact dit heeft, vervolgt hij zijn verhaal met concrete cijfers en feiten die dit laten zien. Afgenomen sterfte- en complicatiecijfers bewijzen ook dat de kwaliteit van de zorg hiermee is toegenomen.

Patiëntperspectief

De traumazorg eens vanaf de andere kant bekijken, dat was het doel van Nena Kruithof, promovendus Trauma TopZorg. In haar presentatie werden de resultaten van twee kwalitatieve TopZorg-onderzoeken gecombineerd. Uit de resultaten bleek dat patiënten en hun naasten voornamelijk correcte en duidelijke communicatie verlangen waarbij betrokkenheid van de zorgverlener eveneens cruciaal is. Het belang van goede communicatie tussen zorgverleners onderling, zorgverleners en patiënt/familie en tussen instanties onderling werden besproken aan de hand van quotes van patiënten. 
De belangrijkste boodschap was dat patiënten behoefte hebben aan betere informatievoorziening (ten aanzien van letsel en te verwachten herstel) en dat ze meer betrokkenheid van de zorgverlener verwachten. Daarnaast gaf Nena praktische aanbevelingen om betere informatievoorziening en betrokkenheid te bewerkstelligen. Dit kan onder andere door het (eerder) inschakelen van een medisch psycholoog gedurende opname, door zorgcoördinatie (bijv. casemanager) of door de uitbreiding van de standaard nazorg (bijv. nazorgpoli, rol van huisarts vergroten).

Communiceren onder druk

Op papier zijn de regels van goede en duidelijke communicatie duidelijk. Dat de praktische uitvoering van veel meer afhankelijk is laat trainer en coach Ciska Rippen zien. Zij geeft inzicht in belemmerende factoren voor communicatie in traumasituaties, zoals de ernstig lichamelijke situatie van de patiënt of de grote emotionele impact op de patiënt, familie en het traumateam zelf. Hiernaast gaf Ciska bruikbare tips voor verbetering in deze communicatie. (invoelende opmerkingen, scheppen positieve verwachtingen, verbale/non-verbale communicatie). Cisca sloot haar verhaal af met de pakkende zin: 
‘Om goed te zorgen voor de patiënt, moet je goed zorgen voor jezelf en je collega’s’.

Mantelzorg

Marc van de Ree, promovendus Trauma TopZorg, vertelde hoe sterk de brug is tussen ziekenhuisopname en ontslag. De combinatie van de vergrijzing en de huidige hervormingen in de Nederlandse gezondheidszorg, met het doel om kwetsbare ouderen langer thuis te laten wonen. Dit  resulteert in een toename in vraag naar mantelzorg. Voor de mantelzorgers van een grote categorie patiënten die op een acuut moment afhankelijk wordt van mantelzorg door een heupfractuur is onderzocht wat de omvang van mantelzorg is en wat de gevolgen voor de kwaliteit van leven (KvL) van de mantelzorgers zijn. De resultaten van deze cross-sectionele studie onder 123 mantelzorgers werden deze middag gepresenteerd. De conclusie is dat mantelzorgers, in het bijzonder de partner, een forse hoeveelheid (gemiddeld 39,5uur/week) mantelzorg verleent gedurende de eerste zes maanden na een heupfractuur. Desondanks rapporteerden ze een relatief hoge KvL. Wel gaf een groot deel van hen aan lichamelijke- en/of mentale problemen te ervaren door het verlenen van mantelzorg. Met deze voordracht werd aandacht gevraagd om mantelzorg bij ouderen met een heupfractuur te monitoren en tevens te waarschuwen voor problemen die deze intensieve mantelzorg kunnen veroorzaken. 

Magie

Verschil in kennis, waarneming en verwachtingen heeft een groot effect op de interpretatie en beleving van onderlinge communicatie. Gerard du Buf, magisch spreker, leert ons dat dit verschil ook in de wereld van magie wordt gebruikt. Hoe frustrerend is het als degene die naast je zit zijn ogen open mag houden tijdens een goocheltruc, terwijl jij ze gesloten moet houden? Hetzelfde gevoel kan een patiënt tijdens een gesprek ervaren, puur door het verschil in kennis. Deze en nog andere inzichten werden gegeven tijdens deze zeer interactieve en verrassende lezing. Interessante conclusies werden getrokken zoals: ‘We zien wat we verwachten te zien’ of ‘Iedereen heeft waarneem-filters en beperkingen’ of ‘ Gebruik je lichaamshouding’ en ‘Kennisverschil schept afstand’.
Met de toewensing tot positieve verwachtingen en daarmee mooie waarnemingen werd de middag afgesloten.