Psychosociale klachten screenen bij traumapatiënten

Pilotimplementatie TopZorg project gestart

Psychosociale problemen, zoals angst, somberheid en stress, lijken veel voor te komen bij traumapatiënten. Om die problemen in kaart te brengen, is in de PIT-Studie (Psychosocial screening In physical Trauma patients) een vragenlijst ontwikkeld. Deze vragenlijst, de PSIT, is nu klaar. Van juni 2018 tot en met maart 2019 loopt een pilotimplementatietraject waarbij de screeningslijst wordt afgenomen onder een selecte groep patiënten met lichamelijk letsel.

Promovendus Maria Karabatzakis is de afgelopen twee jaar bezig geweest met de ontwikkeling en validatie van de PSIT. Validatie wil zeggen dat wordt bekeken of de ontwikkelde vragenlijst ook inderdaad meet wat het zou moeten meten. Het startpunt was een literatuurstudie. De psychosociale klachten die hieruit voortkwamen, zijn vervolgens voorgelegd aan zorgverleners en traumapatiënten tijdens groepsgesprekken.

Maria: “Het was erg leuk om de groepsgesprekken te organiseren. De groep van dertig traumapatiënten was zeer divers; van jong tot oud, van licht- tot zwaargewond. Dankzij de interactie was er veel herkenbaarheid en kwamen gedeelde thema’s naar voren. Zo gaven veel patiënten aan optimisme en sociale steun als belangrijke factoren te ervaren om het ongeval te verwerken.” 

De zorgverleners die deelnamen aan de groepsgesprekken hebben allen een verschillende achtergrond. Zo namen een orthopedisch traumachirurg, neurologen, een intensivist, verpleegkundigen, een medisch maatschappelijk werker, fysiotherapeuten, een geestelijk verzorger, een SEH arts-assistent en een geriater deel. “De thema’s die de zorgverleners benoemen, komen sterk overeen met de klachten die patiënten ervaren”, licht Maria toe. Verder hebben de zorgverleners gesproken over het belang van screening, maar ook hoe de vragenlijst toegepast kan worden in de praktijk. “De lijst mag immers niet te omvangrijk worden, want dan wordt het niet werkbaar”, aldus Maria. 

Screeningslijst

Op basis van de verkregen informatie is vervolgens een verkorte screeninglijst opgesteld, de PSIT. Ruim 360 traumapatiënten hebben deze ingevuld. Daaruit is gebleken dat de screeningslijst betrouwbaar en valide is. Recent is het pilotimplementatietraject gestart, waarbij volwassen patiënten tijdens de opname en zes weken erna de PSIT invullen. Het gaat hierbij om traumapatiënten met een schouder-, bekken- en/of wervelbreuk, patiënten met een heupfractuur en patiënten met één enkele fractuur (bijvoorbeeld enkel, pols of knieschijf). Patiënten die klachten rapporteren wordt gevraagd of zij behoefte hebben aan aanvullende zorg, bijvoorbeeld een gesprek met een medisch psycholoog. Ook wordt onderzocht of er een verschil is in klachten tijdens opname en zes weken later. 

Maria: “Met de vragenlijst hopen we erachter te komen aan welke extra psychosociale hulp patiënten behoefte hebben en wanneer in het behandeltraject daarmee gestart kan worden. Ook moet uit de pilotimplementatie blijken welke stappen we moeten ondernemen om de PSIT verder te implementeren in de traumazorg en hoe bijvoorbeeld de doorverwijzing naar een medisch psycholoog vormgegeven kan worden.”  

Ambitie

De resultaten van het onderzoek worden medio 2019 verwacht. Maria: “Het is onze ambitie om de screeningslijst uiteindelijk voor alle traumapatiënten beschikbaar te stellen.”

Promotor en projectleider van de PIT-studie is prof. dr. Jolanda de Vries (Tilburg University en GZ-psycholoog afdeling Medische Psychologie ETZ). Copromotoren en hoofdonderzoekers zijn dr. Taco Gosens (orthopedisch chirurg ETZ) en dr. Brenda den Oudsten (universitair hoofddocent Tilburg University). De PIT-studie is een van de projecten binnen programma TopZorg en wordt gefinancierd door ZonMw (projectnummer: 842004010).