"Dat een ingreep mogelijk is, maakt hem nog niet altijd wenselijk"

Als specialist Ouderenzorg bij Vivium Zorggroep, weet Sacha Deetman - van der Breggen als geen ander hoe kwetsbaar ouderen kunnen zijn. “Een mens is wat hij zelf van zijn leven vindt. Hoe vindt hij zelf dat het gaat, wat zijn zijn wensen voor de toekomst en hoe wil hij nog invulling geven aan zijn leven?” Dit zijn ook factoren die bij Sacha meespelen bij de overweging om een patiënt met heupfractuur door te sturen voor een operatie, of niet. 

“Het gebeurt vaak dat een patiënt ten val komt in de nacht, en ik als dienstdokter een beslissing moet nemen. Dit doe ik dan in overleg met de zorg en de familie. Als eerste is belangrijk hoe een patiënt functioneerde voor de heupfractuur. Hoe stond hij in het leven, was hij mobiel en kon hij een gesprek voeren? Als iemand in een diepe dementie zit en bovendien bedlegerig is, besluiten we meestal om geen operatie uit te voeren.”

Een andere factor die Sacha noemt, is de tevredenheid over het eigen leven van de patiënt, en de comorbiditeit. Heeft de patiënt nog andere aandoeningen? “We proberen de levensverwachting in te schatten. Kan iemand de operatie eigenlijk wel overleven, en is er daarna nog energie voor het revalidatietraject?”

“We willen ervoor waken mensen nodeloos te opereren. Zo ken ik een geriatrische patiënt die we wel naar het ziekenhuis hebben gestuurd en die is geopereerd. Deze patiënt kwam terug met erg veel pijn en is later alsnog overleden. Dit had ik die patiënt willen besparen.”

Uitleggen

Voor familie is het soms lastig te begrijpen. Sacha probeert ze dan zo goed mogelijk te informeren. “Dat een ingreep kán, wil niet altijd zeggen dat je het ook moet willen. Ik voer veel gesprekken met de familie om ze mee te nemen. Het vraagt goede kennis van zaken en ook wel lef om een interventies niet te doen terwijl deze wel beschikbaar zijn. Iets weloverwogen niet doen is ook goede patiëntenzorg. Met alle behandelmogelijkheden van tegenwoordig wordt dat wel eens vergeten.”

Gelukkig loopt het vaak soepel met de familie. “Wij werken met het principe van Advanced Care Planning. Dan overleggen we van tevoren met de patiënt en zijn familie wat zinvolle behandelingen zijn. Daar denken we van tevoren over na. Zo hoef je geen beslissingen te nemen in een panieksituatie, want dat is niet handig.”

Leeftijd niet belangrijkst

Voor Sacha speelt de leeftijd van de patiënt een minder grote rol. “Bij een leeftijd van 95 jaar ben je eerder geneigd te denken dat het wel genoeg is, maar de levensverwachting en de inschatting of een patiënt kan revalideren zijn veel belangrijker. Als een patiënt niet meer begrijpt wat er speelt of geen energie meer heeft voor revalidatie, is opereren niet zinvol.” Volgens Sacha levert dat wel eens discussie op met chirurgen, die zeggen dat een operatie de beste pijnstilling is. “Maar zo’n wond levert óók pijn op. Daarvoor is dan weer pijnstilling nodig en leidt soms ook tot de dood.”

“Wij sturen lang niet iedereen in. Als een patiënt eenmaal in het ziekenhuis is, heb je er geen grip meer op. Als cliënten in de nacht vallen en we verdenken ze van een heupfractuur dan proberen we het vaak over de nacht te tillen met adequate pijnstilling. In de ochtend nemen we, samen met de patiënt, de familie en de eigen zorgverleners een weloverwogen besluit. Een cliënt in de nacht insturen naar het ziekenhuis levert voor iedereen veel stress op en een ongecompliceerde heupfractuur wordt sowieso niet midden in de nacht geopereerd.”

 
Er zijn ook goede ontwikkelingen in de ziekenhuizen, vindt Sacha. Zo is in steeds meer ziekenhuizen een Geriatrische Trauma Unit. “Daar is de geriater medebehandelaar.  Er is meer aandacht  voor  de geriatrische problemen en daardoor minder kans op complicaties. Dat betekent dat we betere en meer overwogen keuzes kunnen maken ten aanzien van deze kwetsbare patiënten.”