ETZ biedt betere zorg met ‘IC zonder muren’
19 maart 2024
Het ETZ (Elisabeth-TweeSteden Ziekenhuis) heeft in overleg met zorgverzekeraars de afgelopen jaren gekozen voor een andere opzet van de Intensive Care (IC). Met als resultaat minder IC-bedden, meer werkplezier voor IC-verpleegkundigen en een beter toegankelijke afdeling. Tijdens het symposium ‘IC zonder muren’ werden vrijdag 15 maart in het ETZ de resultaten van de nieuwe aanpak gepresenteerd.
In het model ‘IC zonder muren’ wordt de kennis van de IC-verpleegkundigen ingezet op de reguliere verpleegafdelingen waardoor minder patiënten op de IC opgenomen hoeven te worden. Aanleiding voor het nieuwe model is het tekort aan IC- en andere verpleegkundigen en de toename van complexere patiënten in het ziekenhuis, waarbij steeds vaker een beroep gedaan wordt op de expertise van de IC.
De zorgkosten nemen toe en er zijn te weinig mensen om aan te zorgvraag te kunnen voldoen. “Dat is een gegeven”, stelde Bart Berden, bestuursvoorzitter ETZ, bij de start van het symposium vast. “De groep die zorgt wordt steeds kleiner, terwijl het aantal mensen dat zorg nodig heeft groeit.” Volgens Berden is dáár niks aan te doen. “Daarom zijn we in 2017 in het kader van passende zorg met circa driehonderd projecten in het ETZ gestart, zodat iedereen de zorg kan blijven krijgen die echt nodig is. IC zonder muren is er daar één van.”
tekst gaat verder onder de foto
ETZ-intensivist Hans Kuijsten is een van de grondleggers van ‘IC zonder muren’. FOTO‘S: ETZ/Ellen den Ouden
Het roer om
Daarna legde intensivist Desiree Burger aan de volle zaal uit waarom een omslag bittere noodzaak was. “Omdat we te maken kregen met meer patiënten met complexe multimorbiditeit en een groeiend tekort aan IC-verpleegkundigen moest het roer om. Ondanks de 42 IC-bedden in het ETZ was er soms geen ruimte voor alle patiënten die in aanmerking kwamen voor een opname op de IC.”
Een van de grondleggers van ‘IC zonder muren’ is intensivist Hans Kuijsten. Ook hij zag in dat het anders moest. “In 2017 hadden we een tekort aan bedden op de IC. Bovendien kregen we steeds meer oog voor het post intensive care syndroom, we werden ons ervan bewust dat een verblijf op de IC schadelijk is voor patiënten en hun naasten. De kwaliteit van overleven kreeg steeds meer aandacht. Ook wilden we voorkomen dat patiënten op de IC terecht kwamen. De oplossing die we bedachten was revolutionair: een kleinere IC.”
Belangrijke rol
Inmiddels wordt algemeen aangenomen dat het voor patiënten beter is als ze op de reguliere verpleegafdeling kunnen blijven. ‘IC zonder muren’ maakt dat mogelijk. Daarbij is een belangrijke rol weggelegd voor de IC-verpleegkundigen. Het ETZ heeft vijftig van hen opgeleid als ‘Consultatief Intensive care Verpleegkundige’ (CIV). Zij worden boven formatie ingeroosterd en zijn de klok rond bereikbaar voor hun collega’s op de andere verpleegafdelingen. De CIV neemt aan bed geen taken of zorg over. Belangrijkste doel is het delen van expertise en het bieden van ondersteuning bij het klinisch redeneren. “Juist door deze assistentie van de CIV kan een patiënt op de reguliere afdeling blijven, maar toch zorg op IC-niveau krijgen”, aldus Kuijsten. “En het werkt. De CIV is dragende kracht achter ‘IC zonder muren’. En de meeste verpleegkundigen vinden het juist fijn om patiënten te kunnen helpen die meer intensieve zorg nodig hebben.”
Veilig
Door het succes van ‘IC zonder muren’ heeft het ETZ de capaciteit terug kunnen brengen naar 26 bedden en is het aantal ligdagen met veertig procent gereduceerd. Bovendien is de toegankelijkheid van de IC hersteld. Het aantal weigeringen ligt weer ver beneden de norm. “Maar”, gaf Kuijsten de toehoorders mee, “de krimp van de IC was niet het doel, maar juist een middel om de kwaliteit van zorg hoog te houden. Dat hebben we gedaan door vanuit de patiënt te denken.” Volgens Kuijsten is door de nieuwe aanpak de veiligheid nog steeds optimaal geborgd. “Onze IC-uitkomsten volgen de landelijke lijn. We kunnen patiënten veilig van de IC afhouden.”
Het verminderen van het aantal IC-dagen zorgt normaal gesproken voor minder inkomsten voor een ziekenhuis. Manager zorgverkoop Marcel Vrijhoeven wist dat te voorkomen door alternatieve meerjarige afspraken te maken met VGZ en CZ, de twee grootste zorgverzekeraars in het gebied van het ETZ. “De klassieke prijs keer volume bekostiging zou voor een flinke derving van inkomsten hebben geleid, terwijl de kosten amper dalen. Daar is nu geen sprake van, omdat het ETZ een vast bedrag krijgt voor alle IC-zorg.” De zorgverzekeraars en het ETZ zijn daarbij niet over één nacht ijs gegaan. Vrijhoeven: “Het vereist veel overleg en voortdurend afstemming. En we zijn nog niet klaar, het gesprek over de lange termijn loopt nog met de zorgverzekeraars.”
Doorpakken
Het symposium werd afgesloten door Robert Janssen, manager acute zorg in het ETZ en ook een van de bedenkers van ‘IC zonder muren’. Volgens hem is transitie in de acute zorg noodzakelijk. “Daarom moeten we nu doorpakken”, was zijn boodschap aan het gemêleerde gezelschap dat bestond uit IC-artsen van andere ziekenhuizen, beleidsbepalers, bestuurders en zorgverzekeraars. Janssen is ervan overtuig dat ‘IC zonder muren’ als belangrijke katalysator kan dienen. “We willen daarom het model verder uitbouwen, tot buiten de muren van het ziekenhuis. In samenwerking met alle ketenpartners”. Janssen noemde daarbij wel twee voorwaarden: “De IC moet voldoende capaciteit houden om pieken - zoals een griepepidemie - op te kunnen vangen en de zorgverzekeraars moeten bereid zijn om de transitie te bekostigen.” Tot slot nodigde hij andere ziekenhuizen uit om in de keuken van het ETZ te komen kijken. “Wij willen onze kennis en ervaringen met ‘IC zonder muren’ graag met iedereen delen.”
De grote opkomst toonde aan dat er veel belangstelling is voor ‘IC zonder muren’. FOTO‘S: ETZ/Ellen den Ouden